پایان نامه رشته حقوق درباره : قصد مجرمانه

گردد زیرا در امر دائر است بین ارتکاب قتل غیر (فعل حرام) یا ترک حفظ نفس خود (فعل واجب) و چون ترجیحی برای یکی از این دو نیست، لذا مکره مخیر است. او می‌تواند اقدام به قتل غیرکند و یا خود را به کشتن دهد، در این صورت چنانچه اقدام به قتل مکره علیه کند، نمی‌توان او را قصصا کرد، بلکه خون مسلمان نباید هدر رود و مکره می‌باید دیه بپردازد.
این حکم در صورتی اختصاص دارد که اکراه شونده عاقل باشد. حال اگر اکراه شونده دیوانه یا طفل غیرممیز باشد هیچ یک مستحق قصاص نبوده، بلکه دیه را می‌بایست عاقله آنان پرداخت و اکراه کننده به حبس ابد محکوم خواهد شد.
با توجه به این توضیحات، قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در ماده 4 قانون حدود و قصاص سابق تنها اشاره به «وادار کردن کسی به قتل دیگری» نموده و می‌گوید: «اکراه مجوز قتل نیست. بنابراین اگر کسی را وادار به قتل کنند نباید مرتکب شود و اگر مرتکب شد قصاص می‌شود و اکراه کننده به حبس ابد محکوم می‌گردد» در صورتی که در ماده 211 قانون مجازات اسلامی جدید به منظور رد استدلال مخالفین عبارت «یا دستور به قتل دیگری» را اضافه و اکراه در قتل او به نحو زیر اصلاح نمود:
«اکراه در قتل و یا دستور به قتل دیگری مجوز قتل نیست، بنابراین اگر کسی را وادار به قتل دیگری کنند یا دستور به قتل رساندن دیگری را بدهند، مرتکب قصاص می‌شود و اکراه کننده و آمر، به حبس ابد محکوم می‌گردند.
تبصره 1- اگر اکراه شونده طفل غیرممیز یا مجنون باشد، فقط اکراه کننده محکوم به قصاص است.

تبصره 2- اگر اکراه شونده طفل ممیز باشد نباید قصاص شود، بلکه باید عاقله او دیه را بپردازد و اکراه کننده به حبس ابد محکوم است».
خلاصه بحث اینکه تهدید از مصادیق اکره می‌باشد که می‌بایستی این تهدید غیرمشروع و غیرقابل تحمل باشد تا اکراه مجوز جرم شناخته شود البته اگر تهدید به حد الحاء (انجام) برسد موضوع از مصادیق احیاء خواهد شد. در احیاء فرد مجبور، نه اراده و اختیار و نه رضایت دارد در حالی که در اکراه، فرد مکره فقط طیب نفس ندارد لکن اراده و اختیار دارد.

د) رابطه‌ی تهدید با اخاذی
اخای از واژه فرانسوی chantage و از حقوق فرانسه اقتباس شده است و در لغت به معنای زورگیری، باج‌گیری، اخذ مال یا چیزی به زور و عنف و تهدید است. در اصطلاح به معنای گرفتن پول، سند و غیره از مردم با جبر و تهدید می‌باشد.
اخاذی جلوه‌ی روشنی از عنصر تهدید است، توسل به غلبه به روز و قهر اگر منتهی به تحصیل وجه و یا مال یا سند و نوشته گردد اخاذی است و اگر صرفاً متوجه تهدید به قتل یا ضرر به جان، مال و شرف گردد تهدید محض است. تنها حصول نتیجه مجرمانه عناصر و ارکان تشکیل‌دهنده تهدید و اخاذی را از یکدیگر متمایز می‌سازد و عنصر قانونی جرم اخاذی ماده 669 ق.م.ا. می‌باشد که ماده‌ای عام در خصوص تهدید و اخاذی می‌باشد. عنصر مادی جرم اخاذی از دو بخش تشکیل شده است: یک بخش از آن مربوط به تهدید است بدین صورت که شخص با ترسانیدن طرف مقابل به هر آنچه که برای وی زیانبار و ناخوشایند است او را وادار به تسلیم در برابر خواسته‌هایش می‌نماید. برای تحقق جرم اخاذی مطلق تهدید کفایت نمی کند بلکه این تهدید بنا به تصریح ماده 669 باید در یکی از موارد تهدید به قتل، تهدید به ضررهای نفسی، شرافتی یا مالی و یا تهدید به افشای سر نمود، پیدا کند. بخش دیگر آن این است که تهدید ارتکابی به صورت فوق‌الذکر باید همراه با تقاضای وجه یا مال یا انجام کار یا ترک عملی باشد جرم اخاذی محقق می‌شود و در صورت عدم تقاضا، تهدید صرف خواهد بود و نمی‌توان به آن نام اخاذی نهاد. اخاذی از جمله جرایم عمدی است و همچون سایر جرایم عمدی باید با آگاهی و اراده همراه باشد. همچنین تحقق عنصر روانی این جرم مقید به تحصیل منفعت مادی نامشروع از ناحیه تهدیدکننده عالم و آگاه به تهدید است، بنابراین اجزای عنصر روانی جرم اخاذی موکول به تحقق عمد عام در انجام آگاهانه عمل تهدید از جانب مرتکب نسبت به طرف جرم و یا بستگان اوست برای بدست آوردن مال یا وجوهی که مستحق دریافت آن نیست (عمد خاص).
برای نمونه اگر کسی که از دیگری طلبی داشته باشد و از هیچ راهی موفق به اخذ آن مال نشود چنانچه این فرد از راه تهدید مال خود را اخذ کند مشمول جرم اخاذی خواهد بود همچنان که رأی شماره 682/8431 مورخ 21/3/1316 دیوان عالی کشور مؤید این مطلب است.
دو جرم تهدید و اخاذی با همه‌ی شباهت‌هایی که با هم دارند، دو عنوان مستقل می‌باشند با اجزا و ارکان خاص خود. از تمایزات این دو جرم می‌توان به لزوم سوء نیت خاص و تحقق نتیجه‌ی محرمانه در جرم اخاذی اشاره کرد در حالی که برای تحقق جرم تهید، حرف تهدید کفایت می کند و نیاز به حصول نتیجه‌ی مجرمانه نیست.
با توجه به سوابق قانونی مشخص می‌گردد که قانونگذار تعریف روشنی برای جرم اخاذی ارائه ننموده است و در واقع اخاذی نیز عنصر قانونی خود را به طور عاریتی از عنوان تهدید و اکراه کسب کرده است. در واقع قانونگذار با قراردادن اخاذی در دایره شمول تهدید و اکراه همان نتایج و ارکان قانونی مورد نظر را بر جرم اخاذی مترتب نموده و صرف‌نظر از ابهامات مذکور و نارسایی در تعریف وجه تمایز حاصل از حیثیت مجازات روشن نبوده است بنابراین قانونگذار با تعمیم مجازات تهدید و اکراه بر اخاذی استنباط شخصی را جایگزین استنباط نوعی و قانونی قرار داده است و دست قاضی را در اتخاذ عنوان مجرمانه با هر یک از عناوین تهدید، اکراه و اخاذی باز گذاشته است.

مبحث دوم: روش‌ها و اقسام
گفتار اول: روش‌ها
الف) تهدید کتبی
در این نوع از تهدید، فرد با استفاده از نوشته، متن یا سند مکتوبی طرف خود را به انجام عمل مجرمانه یا انجام عملی که تهدید شونده راضی به انجام آن نیست مورد تهدید قرار می‌دهد. در مورد نوشته قانون اطلاق دارد، بنابراین فرقی نمی‌کند که نوشته چاپی یا دستنویس، به زبان و با خط فارسی باشد یا غیر از آن همچنین با امضاء یا بی‌امضاء بودن نوشته موثر در تهدید نیست ولی در هر حال نوشته باید قابلیت انتساب بر تهدید شونده را داشته باشد.

تهدید کتبی می‌تواند به صورت رسمی باشد یا غیررسمی، همچنین تهدید کتبی می‌تواند به صورت درج در روزنامه یا محله و نشریات صورت گیرد.
تهدید کتبی می‌تواند به صورت فعل یا ترک فعل باشد یعنی می‌تواند دائر بر انجام کار یا تقاضایی باشد یا به صورت ترک فعل یا خودداری از انجام کار و… . در تهدید کتبی فرقی نمی‌کند که تهدید کننده نوشته را شخصاً و به طور مستقیم به فرد تهدید شونده بدهد یا به وسیله شخص دیگر و به صورت غیرمستقیم توسط پست یا ارسال یک پیامک یا از طریق نمابر (فاکس) در اختیار تهدید شونده قرار دهد.
تهدید به وسیله تصویر، علامت، رسم و نقاشی را باید شکل دیگری از تهدید کتبی پنداشت زیرا اولاً در خصوص تهدید به وسیله این موارد در حقوق ایران متنی وجود ندارد، ثانیاً اگر وسایل فوق‌الذکر از مصادیق کتابت نباشد به طریق اولی شفاهی نیز نخواهد بود ثانیاً تهدید به وسایل مذکور تهدید عملی نیز محسوب نمی‌شود.
نوع خاصی از تهدید از تهدید نوشتاری و کتبی که موضوع جرایم سایبری نیز قرار گرفته است، تهدید از طریق دستگاههای کامپیوتری و اینترنت است که تهدید کننده با دستیابی به اطلاعات و اسرار محرمانه و سری اشخاص از طریق نفوذ شبکه‌های کامپیوتری صاحبان آن اطلاعات را مورد تهدید قرار می‌دهد (موضوع ماده 15 و 17 جرایم رایانه‌ای).

ب) تهدید شفاهی
در این نوع از تهدید ابراز قصد ارتکاب جرم به وسیله لفظ است. تهدید شفاهی ممکن است همراه با تقاضا یا امر به انجام کار یا خودداری از انجام کار باشد. در تهدید شفاهی علنی بودن شرط نیست و حتی در غالب شخص مخاطب می‌توان فرد را مورد تهدید قرار داد و این جرم محقق می‌شود. تهدید شفاهی معمولاً در زمانی پیش می‌آید که مرتکب دستخوش هیجانات عاطفی یا خشم قرار می‌گیرد. در واقع تهدید شفاهی بیشتر در درگیری‌ها و مشاجره‌های لفظی دیده می‌شود. تهدید شفاهی می‌تواند به صورت غیرمستقیم واقع شود، بدین صورت که مطلب تهدید آمیز به شخص گفته شود با علم براینکه وی آن را به شخص موردنظر تهدیدکننده منعکس خواهد نمود.
تهدید ارتکابی به وسیله رادیو، تلویزیون و نوار کاست را باید از مصادیق تهدید شفاهی به شمار آورد زیرا این‌گونه وسایل، زبان و شفاهاً انجام می‌گیرد و به تهدید شونده عرضه می‌شود و او را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تهدید شفاهی از طریق تلفن وقتی عنصر مادی جرم تهدید را تشکیل می‌دهد که مکالمه تلفنی از طریق اداره مخابرات کنترل شود و مرتکب شناسایی گردد. در ضمن تهدید تلفنی ممکن است به صورت مزاحمت تلفنی باشد که در این صورت موضوع مصداق تعدد معنوی قرار می‌گیرد.

ج) تهدید تصویری
در تهدید تصویری تهدید کننده با استفاده از تصاویر و تمثال و شمایلی که از آن برداشت می‌شود تهدید شونده را مورد تهدید قرار می‌دهد. تهدید تصویری می‌تواند در غالب یک کاریکاتور، مجسمه، دیسک کامپیوتری و یا عکس و فیلم صورت گیرد و فرد را مورد تهدید قرار دهد.
در خصوص تهدید تصویری می‌توان به موردی اشاره داشت که مردی با برقراری رابطه‌ی جنسی نامشروع با زنی اقدام به فیلمبرداری و عکسبرداری از این رابطه نمود و این آثار مستهجن را دستمایه تهدید زن به منظور سوء استفاده جنسی قرار داده است.

بنابراین در تهدید تصویری، تهدیدکننده به زبان تصویر تهدید شونده را تحت فشار قرار داده تا وی در اثر تهدید به خواسته‌ او تن دهد.

د) تهدید عملی
در این نوع از تهدید فرد برای آنکه به اهداف موردنظر دست یابد اعمال و اقدامات عملی و مستقیم و بی‌واسطه روی شخص مخاطب انجام می‌دهد. در واقع جسم و تمامیت فیزیکی شخص را هدف می‌گیرد و آن را وسیله تهدید قرار می‌دهد. برای نمونه می‌توان به موردی اشاره داشت که تهدیدکننده با قرار دادن اسلحه بر روی شقیقه‌ی فردی او را وادار به برقراری رابطه جنسی با خود بنماید و یا با گذاشتن چاقو بر روی گردن شخصی او را تهدید به مرگ می‌نماید.
تهدید عملی با توجه به اعمال و اقداماتی که مرتکب به منظور تهدید فرد به کار می‌برد خطرناک‌ترین نوع تهدید می‌باشد و به دلیل خشونت آمیز بودن این‌گونه تهدید ضمانت اجراهای بسیار شدیدی نیز نسبت به آن اتخاذ می‌شود.

گفتار دوم: اقسام و انواع
الف) تهدید صریح و ضمنی
یکی از اقسام جرم تهدید، تهدید صریح است به طور معمول مرتکب در این نوع تهدید، قصد مجرمانه خود را به صراحت اعلام می‌کند. تهدید صریح زمانی رخ می‌دهد که شخص به طور مستقیم دست به اقداماتی برای تهدید کردن افراد می‌زند، در واقع در این نوع تهدید صراحت فردی مورد تهدید قرار می‌گیرد. متداول‌ترین و در عین حال ساده‌ترین وسیله ابراز تهدید الفاظ می‌باشد. بدین صورت که تهدید به وسیله گفتار و شفاهاً صورت بگیرد. از طرفی اعلام صریح تهدید به وسیله نوشته و کتباً نیز امکان‌پذیر می‌باشد. در واقع در این گونه تهدید مرتکب باید اعمال و اقداماتی به کار گیرد که به وضوح و به طور صریح تهدید از آن برداشت شود مانند این که شخصی به فردی بگوید که امروز تو را خواهم گشت یا با ارسال یک پیامک فردی را تهدید به ایراد ضرب و جرح نماید به عبارت دیگر صرف اعمال و اقدامات مرتکب باید خود گویای تهدید ارتکابی از ناحیه مرتکب باشد و تهدیدکننده به وضوح تهدید صورت گرفته را حس و درک کند.
تهدید ضمنی
از اقسام دیگر جرم تهدید، تهدید غیرصریح و در واقع تهدید ضمنی می‌باشد. این نوع از تهدید دربردارنده حالت‌هایی است که تهدید واقعی اما به صورت بیان نشده‌ای علیه افراد صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر در این نوع تهدید اقداماتی صریح از طرف تهدیدکننده صورت نمی‌گیرد ولی اوضاع و احوال و قراین نشانگر