مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 3

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

دستِ راست-سمت راست

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

ذوق زده-بسیار خوش حال

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)
پینکی رفتن-چرت زدن
احدالناس(کسی، فردی)

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

پیشاب-ادرار

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

جانور-کرم شکم و معده

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه
از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

 

 

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن
چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

(به زبان کودکان) زخم شدن

خرکاری-پرکاری-مفت کاری

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن
راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

 

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب

 
حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

 

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

آدم-نوکر

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

حضرت عباسی-راست و درست

بازار مکاره-بازار موقت
دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب
چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن
خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن
ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

دال به دال-پشت سر هم

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

خاصه پز-نانوایی که نان خوب می پزد

 

 

دستی-به عمد-از روی تعمد

 

چیز دار-ثروتمند

حالا حالاها-مدت دراز

ادرار کوچک-شاش

 

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار
ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره
دُردانه-لوس-ننر-عزیز بی خودی

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل
از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)
آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود
چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه
زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار
چپه-کجی به یک سمت
پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده

بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن
بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

زیر تشکی-رشوه
تک روی-عمل بدون توجه به جمع

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

 

بی فکر-لاابالی-بی قید
بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن
جیم الف جا-آدم ریزه میزه

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

 

دایی قزی-دختر دایی

چار نعل رفتن-تند رفتن-به تاخت رفتن

چشم شور-آن که چشم زخم زند

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

 

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است

زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

بیرون رفتن-به توالت رفتن

خورش دل ضعفه داشتن-هیچ گونه خوردنی نداشتن
انسان بودن-شریف و درست بودن

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

زیر پوش-جامه ی زیرین

از زبان افتادن(لال شدن)
تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

انداختنی-جنس نامرغوب

بادپا-تند رو-تیز تک

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

باد خوردن-هوا خوردن
پخمه-بی عرضه-خجالتی-ترسو

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

چنار عباس علی-متلک بد

راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است
جن بو داده-نوعی دشنام است

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

زینه-پله

دو به هم انداز-فتنه انگیز-سخن چین

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

آب شیراز-شراب

 

چایمان-سرما خوردگی

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

برادر زاده-فرزند برادر
جَستن چشم-پریدن پلک چشم

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

بی دماغ-افسرده-اوقات تلخ-دمق

 

خودمانی-صمیمی-یکدل

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم
افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)
جیز شدن-سوختن در زبان کودکان
دو لا پهنا-پارچه ای که عرض آن دو برابر عرض پارچه های معمولی است

 

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

تره بار-میوه ها و سبزی ها
دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود
خاک به دهنم-زبانم لال

 

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

پابوسی-زیارت

 

دو لَتی-در دو لنگه ای

حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن
خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

 
با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن
خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

 

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

تر دست-ماهر-شعبده باز

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

پشم و پیله-ریش

تقاص پس دادن-تاوان پس دادن

پیش غذا-آن چه پیش از غذای اصلی می خورند

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

 

زرت و پرت-چرت و پرت

 

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد
خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

دار کشیدن-دار زدن

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

آب و خاک-میهن-دیار

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

بی اُرس و پرس-بی مقدمه

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

دنیا آمدن-زاده شدن

بز دل-ترسو

 

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

پا لب گور داشتن-بسیار پیر بودن-در شرف مرگ بودن

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

 

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

خاطر جمع-مطمئن
تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

چاشته بندی-ته بندی

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی
افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

 

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

این و آن را دیدن(برای انجام کاری از همه کمک گرفتن)

پشتک-پرش از پشت

پابوس-زیارت
خرناس-نگا. خُرخُر

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

در هم لولیدن-توی هم رفتن

چوب سیگار-نی سیگار

خال-نقطه ی سیاه-لکه
پیشانی-بخت و اقبال-طالع

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن
باد گلو زدن-آروغ زدن

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن
خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام
این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

بغل دست-کنار دست-پهلوی دست

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

ریز-خرد-کوچک

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن
ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

حیوونی-نگا. حیوانکی

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

 

خط کش-وسیله ای برای زسم خط

آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

 

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

ترید- تلیت
بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

از خدا بی‌خبر(ظالم، نابه‌کار)

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

پیش پیشکی-از پیش

جوشی شدن-عصبانی شدن

افتاده-فروتن-متواضع
خوشگلک-با خوشگلی اندک
خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن
 

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن
دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

 

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن
باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

بَر و بیابان-دشت و صحرا

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

 

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن
دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام
 

 

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

حاشا کردن-نگا. حاشا زدن
پول مول-پول

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

زیر پوست کسی آب رفتن-چاق شدن-ثروتمند شدن

آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)

دو پا داشتن، دو پا هم قرض کردن-به چابکی گریختن

 

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد